Libra (later omgedoopt tot ‘Diem’) was een op blockchaintechnologie gebaseerd betalingssysteem, dat in de zomer van 2019 werd aangekondigd door Meta Platforms. Meta Platforms is het bedrijf achter onder andere Facebook, Instagram en WhatsApp. Om die reden werd de Libra in de media aangeduid als de ‘Facebook-coin’. De aankondiging van Meta om een eigen digitale valuta te gaan ontwikkelen veroorzaakte veel onrust bij de overheden van verschillende landen. Niet alleen in de Verenigde Staten werd verontrust op de plannen gereageerd, maar ook de overheden in Europa en de overheden van een aantal Aziatische landen, hadden zware kritiek op de Libra. Zo waren er grote zorgen over de monetaire soevereiniteit, de financiële stabiliteit, de privacy en het mededingingsrecht. Het project kwam echter nooit van de grond en werd uiteindelijk begin januari 2022 stopgezet. Hieronder volgt een relaas van de gebeurtenissen.

Facebook-coin

Dat overheden over het algemeen niet erg enthousiast waren over de introductie van een Facebook-coin, werd al snel duidelijk toen het social media-platform en de Libra Association hun plannen aan de wereld presenteerden, om in 2020 een eigen cryptocurrency te lanceren. Vooral binnen Europa was de houding ten aanzien van deze digitale valuta, over het algemeen niet erg positief. Met name politici in Frankrijk en Duitsland zagen de Libra als een bedreiging voor het traditionele financiële systeem. Met andere woorden: overheden waren bang om de macht over het geld kwijt te raken. Maar waren die zorgen nu eigenlijk wel terecht? Facebook liet weten dat het bedrijf van plan was om een specifieke vergunning aan te vragen bij de Swiss Financial Market Supervisory Authority (FINMA) voor betalingen met cryptocurrency’s. Deze Zwitserse toezichthouder voor de financiële markten, werkte op dat ogenblik aan crypto-licenties, voor de allereerste crypto-banken ter wereld. Zwitserland stond dan ook duidelijk anders tegenover een crypto-economie dan veel andere Europese landen.

 

 

Stablecoins

De huidige traditionele betalingsmethoden in de westerse wereld voorzien over het algemeen in voor iedereen toegankelijke, veilige en efficiënte betalingsmethoden. Echter geldt dat voor veel andere gebieden in de wereld minder. Daar is vooral behoefte aan snellere, goedkopere en grensoverschrijdende betalingen. Nieuwe technologieën zoals de blockchain en cryptocurrency’s zouden daaraan kunnen bijdragen. Veel van de huidige crypto-coins zijn enorm volatiel en de koersen schommelen enorm. Ontwikkelaars van zogenaamde ‘stablecoins‘ willen die volatiliteit verminderen. Deze stabiele varianten van cryptocurrency’s kunnen worden gekoppeld aan traditionele valuta en assets, waardoor de coins in veel gevallen minder grillig zullen zijn. De Libra had zo’n stablecoin moeten worden. Tot nu toe is het nog niet mogelijk geweest om deze stablecoins op grote schaal te testen in een echte omgeving. Wanneer Facebook de Libra daadwerkelijk had gelanceerd, dan had er – gezien de enorme gebruikersaantallen van Facebook – op grote schaal een wereldwijd betalingssysteem kunnen worden getest, dat volledig was gebaseerd op cryptocurrency-techniek.

Uitwassen van cryptocurrency’s

Een veelgehoord argument tegen blockchaintechnologie en tegen cryptocurrency’s in het bijzonder, is dat het een zeer complexe technologie betreft. Een digitaal ecosysteem waar niet zomaar op kan worden ingegrepen als er dingen fout gaan. Daarnaast is de regulering van deze geavanceerde netwerken en de toepassingen die erop worden uitgevoerd bijzonder ingewikkeld. Wanneer dergelijke verfijnde technologieën worden gekoppeld aan een mondiaal financieel systeem, dan is dat niet zonder risico’s. Veel politici zijn dan ook van mening dat een verregaande regelgevende controle, de enige manier is om mensen te beschermen tegen de uitwassen van digitale valuta.

De risico’s van parallelle valuta

Er zijn ook politici die niet per definitie tegen cryptocurrency’s zijn, maar wel vinden dat deze coins beheerd zouden moeten worden door onze centrale banken. Zo ook de Libra. De crypto-munten zouden in dat geval kunnen worden ondersteund door traditionele gelddeposito’s en kortlopende staatsobligaties, waardoor er een solide en stabiele digitale valuta kan worden gecreëerd. Duitsland was zelfs van plan om de ontwikkeling van parallelle valuta aan zulke strenge wet- en regelgeving te onderwerpen, dat het voor Facebook praktisch onmogelijk zou worden, om de Libra ook echt op grote schaal in het land te gaan distribueren.

Duitsland laat twee gezichten zien

Daarmee liet Duitsland twee gezichten zien. Want aan de ene kant lobbyt de Duitse overheid voor een verregaande digitalisering van de economie en stimuleren zij de ontwikkeling en groei van nieuwe technologische innovaties. Maar aan de andere kant gaven ze aan dat ze stevig weerstand zouden bieden, aan alle initiatieven die werden genomen om alternatieven te ontwikkelen voor de euro. Volgens Minister van Financiën Olaf Scholz was het voor de monetaire soevereiniteit te gevaarlijk, om valutabeheer en -distributie over te laten aan particuliere bedrijven zoals Facebook.

Eén openbare cryptocurrency voor de hele Europese Unie

Duitsland stond niet alleen in zijn negatieve houding ten opzichte van parallelle digitale valuta. Ook Frankrijk verzette zich tegen een eventuele lancering van de Libra en benadrukte de risico’s voor de Europese financiële markten en de economie in het algemeen. Frankrijk ondersteunde wél het idee van één openbare cryptocurrency voor de gehele Europese Unie, die door de centrale banken kan worden gecontroleerd. De Franse minister van Financiën Bruno Le Maire opperde het idee dat er in dat geval wellicht een ‘euro-coin‘ zou moeten worden ontwikkeld, als concurrent voor de Libra. Volgens Le Maire moest een eventuele lancering van de Libra op de Europese markt – in de vorm zoals de coin destijds door Facebook werd gepresenteerd – niet worden toegestaan.

Ontmoeting tussen vertegenwoordigers van Libra en het CPMI

Op maandag 16 september 2019 hadden vertegenwoordigers van de Libra-coin in Zwitserland een ontmoeting met het Committee on Payments and Market Infrastructure (CPMI), waarbij 25 centrale banken en autoriteiten op monetair vlak waren aangesloten. In dit comité waren ook de Europese Centrale Bank (ECB), de Federal Reserve Bank of New York, de Bank of England en de Deutsche Bundesbank vertegenwoordigd. Tijdens de ontmoeting in Basel stonden de moeilijkheden ten aanzien van de regulering van crypto-valuta en in het bijzonder de Libra centraal. Daarbij werd niet voorbij gegaan aan de risico’s van het project. Het CPMI is een onderdeel van de Bank voor Internationale Betalingen (BIB/BIS). De BIB waarschuwde er tijdens de bijeenkomst voor dat de activiteiten van grote machtige multinationale ondernemingen – zoals onder andere Facebook, Microsoft, Apple, Google, Amazon en Alibaba – nieuwe risico’s kunnen opleveren voor de gehele bankensector.

De lat voor wettelijke goedkeuring moet zeer hoog worden gelegd

Ook Benoît Cœuré, de voorzitter tijdens de ontmoeting in Zwitserland en directeur bij de ECB, liet weten weinig vertrouwen te hebben in cryptocurrency’s zoals de Libra. Volgens hem moest er heel goed naar deze digitale valuta worden gekeken en moest de lat voor wettelijke goedkeuring zeer hoog worden gelegd. Aan de andere kant was hij van mening dat de plotselinge aankondiging van de Libra wel had geleid tot nieuwe inzichten, over hoe de bestaande traditionele betalingsmogelijkheden in de toekomst kunnen worden verbeterd.

Doorgronden van de Libra

Francois Villeroy van de Europese Centrale Bank liet weten dat de Libra – mocht de crypto-coin ondanks alle tegenstand toch op de Europese markt worden toegelaten – te maken krijgt met een zeer strenge regulering. Wanneer de Libra actief zou zijn in landen zonder dat daar een bankvergunning voor is verleent, dan zouden de activiteiten in de desbetreffende landen als illegaal worden bestempeld. Algemeen directeur van de Bank voor Internationale Betalingen Agustín Carstens was overwegend positiever over de Libra en hamerde op het belang van eensgezindheid op het gebied van de wet- en regelgeving. Eerder gaf hij al aan dat een internationale goed gecoördineerde regulering van cryptocurrency’s, noodzakelijk is om projecten zoals de Libra goed te kunnen doorgronden.

Zorgen over de opzet en structuur van de Libra

De animo onder bedrijven die de Libra vanaf het begin af aan hadden ondersteund, nam na de kritiek snel af. Een aantal bedrijven dat zich had aangesloten bij de Libra Association trok zich terug uit het project. Onder andere het online betaalsysteem PayPal was bezorgd over de opzet en structuur van de Libra-coin. Volgens het bedrijf was de voorgestelde cryptocurrency niet geschikt, om te gaan fungeren als wereldwijd betaalmiddel. Daarnaast werden ook de weerstand vanuit de politiek en de strenge regulering als een te groot struikelblok gezien.

Een betalingsnetwerk dat bovenop traditionele valuta kan draaien

David Marcus, de CEO van Calibra (het dochterbedrijf van Facebook dat werkte aan de ontwikkeling van een crypto-wallet voor de Libra), liet ondanks de kritiek op Twitter weten dat hij nog altijd positief was over de toekomst van het project. Hij gaf aan dat hij nauw wilde samenwerken met de centrale banken, wetgevers en toezichthouders, om de struikelblokken ten aanzien van Libra’s ontwerp en structuur, gezamenlijk aan te pakken. Marcus liet eerder al weten dat de Libra niet moest worden gezien als een bedreiging voor het traditionele soevereine monetaire beleid, maar juist als een aanvulling daarop. Volgens Marcus werkte Facebook aan een solide digitaal betalingsnetwerk, dat prima naast de bestaande traditionele valuta zou kunnen bestaan.

 

Kon de Libra überhaupt wel worden verboden?

Ondanks de weerstand vanuit de Verenigde Staten, Duitsland, Frankrijk, Japan, India, China en Zuid-Korea tegen de Libra, waren er ook landen die een iets positievere kijk hadden op de plannen van Facebook. Onder andere de Russische minister van Financiën Alexei Moiseev gaf aan dat het land niet van plan was, om voor de Libra een aparte regelgeving te maken. Volgens hem werd er in Rusland gewerkt aan één wet- en regelgeving voor alle digitale-valuta. Het laten voldoen van de Libra aan de verschillende wet- en regelgeving in ieder afzonderlijk land was in ieder geval geen gemakkelijke opgave.

Rusland kent maar weinig Facebookgebruikers

De russen stonden duidelijk heel anders tegenover de Libra (en de crypto-economie in het algemeen), dan de VS en veel landen in Europa. Moiseev gaf aan dat niemand de Facebook-coin ook maar een strobreed in de weg zou leggen. Het leek er dan ook sterk op dat Rusland de Libra hetzelfde zou gaan behandelen als bijvoorbeeld Bitcoin en Ethereum. De Russische overheid werkte op dat moment al aan wet- en regelgeving voor cryptocurrency’s en cryptohandelsbeurzen. Volgens Moiseev moesten de berekeningen wel altijd worden uitgevoerd met de Russische roebel. Van de 60 miljoen Russen maakt maar ruim 6 miljoen van hen gebruik van Facebook. De meeste Russen gebruiken de social media platforms VK (voormalig VKontakte), OK.ru, en Moi Mir. De potentiële markt voor de Libra in het voormalige Oostblokland is dan ook een stuk kleiner, dan bij ons in Europa en de Verenigde Staten.

 

Marktverstorend effect

Of de Libra inderdaad een marktverstorend effect zou hebben gehad op de Europese en andere financiële markten valt moeilijk te voorspellen. De bankencrisis en de manier waarop banken (nog steeds) opereren heeft ervoor gezorgd, dat vooral jonge mensen op zoek zijn naar alternatieven voor het reguliere traditionele bankensysteem. Yves Mersch van de Centrale Bank van Luxemburg was van mening dat de Libra een negatieve invloed zou kunnen hebben op de mogelijkheden van de ECB, om een solide monetair beleid te voeren. De invloed die de ECB heeft op de euro zou na de introductie van de Libra zelfs sterk kunnen verzwakken. Hij waarschuwde de regeringen van andere landen dan ook om vooral niet al te enthousiast te worden, over de in zijn ogen ‘verraderlijke beloften’ die Facebook deed.

Potentie als reservevaluta

Volgens Mark Carney van de Bank of England had een cryptocurrency zoals de Libra, zelfs de potentie om de Amerikaanse dollar in te halen als ’s werelds reservemunt. Carney gaf daarbij aan dat we niet moesten vergeten dat dezelfde mensen die de Libra presenteerden, ook dezelfde mensen waren die zich nog niet zo lang daarvoor moesten verantwoorden voor het Amerikaanse Congres en het Europees Parlement, in verband met het privacyschandaal bij Cambridge Analytica. Ook Margarita Delgado van de Spaanse centrale bank vreesde dat de Libra een destabiliserend element zou kunnen gaan vormen, voor de Europese economie. Ze pleitte daarom voor een gecoördineerde internationale actie, om deze ontwikkeling onder controle te houden. Volgens haar moest de Facebook-coin van het begin af aan worden onderwerpen aan veeleisende wettelijke bepalingen, toezichtstandaarden en privacyregels. Daarmee stond Delgado op één lijn met José María Roldán, de president van de Spaanse bankenvereniging (AEB). Roldán had eerder al aangegeven dat de Libra vanuit verschillende perspectieven interessant was, maar dat de coin op termijn wel degelijk een bedreiging zou kunnen vormen voor de Spaanse soevereiniteit.

Wat vond China van de Libra?

China zag de Libra vooral als een bedreiging voor zijn eigen munteenheid, die door de centrale People’s Bank of China wordt uitgegeven. China liet weten van plan te zijn om zelf een eigen cryptocurrency te gaan ontwikkelen, die door de eigen centrale bank zou worden uitgegeven. Een digitale munt die zou kunnen concurreren met de Libra. Wang Xin  – directeur van de Chinese centrale bank – liet weten dat een private Amerikaanse crypto-munt zoals de Facebook-coin, nooit in het Aziatische land zou worden toegelaten. De risico’s voor het Chinese monetaire beleid en de financiële stabiliteit van de Chinese economie, waren simpelweg te groot. Daarbij kwam ook nog eens het feit dat de Amerikaanse dollar wellicht een grote rol kon gaan spelen bij het ondersteunen van de Libra. Een dergelijke situatie zou ongetwijfeld grote economische en financiële gevolgen hebben gehad voor de wereld, maar hield ook risico’s in voor de internationale politieke verhoudingen en handelsbetrekkingen.

Cyber-soevereiniteit

Ongeveer 60 procent van alle Chinezen maakt gebruik van internet (cijfers uit 2021). Social mediaplatformen spelen er een grote rol. Een van de meestgebruikte platformen is WeChat (902 miljoen gebruikers) dat kan worden gebruikt voor de alledaagse communicatie, het delen van foto’s en video’s, gaming, shopping, dating en financiële diensten. Andere populaire platformen zijn Baidu Tieba (665 miljoen gebruikers) Douyin (600 miljoen gebruikers) en Sina Weibo (573 miljoen gebruikers). Het aantal Facebook-gebruikers in China ligt rond de 3,3 miljoen en dat is nog geen 0,5 procent van de gehele Chinese bevolking. De invloed van Facebook in het Aziatische land is dan ook vrij beperkt. Daarbij komt ook nog eens dat Facebook is onderworpen aan een verregaande mate van censuur of zoals China het zelf noemt: ‘cyber-soevereiniteit‘.

De Mac-coin en de Star-coin

Gustavo Franco, voormalig directeur van de Braziliaanse centrale bank was vol lof over de plannen van Facebook. In eerdere interviews had de econoom al laten weten een zeer groot voorstander te zijn van Bitcoin en de opkomst van alternatieve cryptocurrency’s. Zijn enthousiasme reikte zelf zo ver dat hij vond dat ook grote bedrijven zoals Starbucks en McDonalds allemaal hun eigen digitale valuta moesten ontwikkelen. Hij zei dat als Bitcoin een multinational zou zijn, het een waarde zou vertegenwoordigen van meer dan 175 miljard dollar. Franco zag de plannen met de Libra als een goede manier om snel allerlei nieuwe betalingsvormen te creëren, die overal ter wereld kunnen worden toegepast. Volgens hem zou McDonalds bijvoorbeeld kunnen werken aan een ‘Mac-coin‘ en een bedrijf zoals Starbucks zou de ‘Star-coin‘ kunnen ontwikkelen.

Een digitale economie zonder contanten, zonder bankpassen en zonder banken

Banken waren vooral bang dat het traditionele bancaire systeem door de opkomst van blockchaintechnologie en cryptocurrency’s snel zou worden gezien, als een verouderde financiële structuur en handelswijze. Zeker in een wereld waarin internationale betalingen steeds sneller, goedkoper en eenvoudiger kunnen worden uitgevoerd. Anthony Healy van de National Australia Bank (NAB) – één van de vier grote banken van Australië – zag de Libra an sich niet als een bedreiging voor het bankwezen. Het was immers niet de eerste cryptocurrency die werd ontwikkeld voor het uitvoeren van internationale betalingen. Maar Healy vreesde vooral het enorme bereik van Facebook’s social mediaplatform.

Geen banken betrokken bij de Libra Association

Een dergelijk enorm platform met een eigen digitale munt en bijna 3 miljard gebruikers wereldwijd vormde volgens de NAB zonder enige twijfel, wél een zeer grote bedreiging voor de wereldwijde bancaire sector. En die bedreiging werd ook nog eens versterkt door het gegeven dat Facebook niet één bank betrokken had bij het samenstellen van de Libra Association. De NAB was vooral bezorgd over het feit dat Facebook met zijn platform een parallel financieel ecosysteem zou kunnen ontwikkelen, waarbinnen gebruikers op een geheel andere manier geld zouden gaan uitgeven. Volgens Healy zou er uiteindelijk zelfs een digitale economie kunnen worden gevormd zonder contanten, zonder bankpassen en zonder banken.

Gebruikelijke standaarden voor betalingen en bankieren

Philip Lowe van de Australische centrale bank (RBA) achtte de kans dat de Libra op korte termijn kon worden geïmplementeerd erg klein. volgens hem zaten er nog te veel haken en ogen aan het project. In een toespraak tijdens het Committee for Economic Development of Australia (CEDA) zei Lowe dat we ongetwijfeld een paar jaar verder zouden zijn, voordat de belemmeringen op het gebied van de wet- en regelgeving – ten aanzien van de Libra – konden worden weggenomen. Zolang de regulering van cryptocurrency’s nog niet in overeenstemming kon worden gebracht met de afzonderlijke wetgeving in de verschillende landen, was de kans erg klein dat Facebook zijn plannen ook echt kon uitvoeren. Facebook zou in ieder geval altijd exact moeten voldoen aan de gebruikelijke standaarden voor betalingen en bankieren, zoals die gelden voor alle andere financieel dienstverleners.

Experts op het gebied van compliance

Facebook werkte in 2019 min of meer in het geheim samen met blockchain-specialisten, maar het is onduidelijk of hier ook experts op het gebied van compliance bij betrokken waren. Volgens econoom Lowe had de huidige fascinatie van sommige mensen voor cryptocurrency’s meer te maken met een speculatieve bevlieging, dan met een echt verlangen om een nieuwe efficiënte manier voor elektronische betalingen te realiseren. Daarbij kwam ook nog eens dat Australië beschikt over een prima bankenbetalingssysteem, waarmee iedereen binnen enkele seconden betalingen kan uitvoeren via zijn smartphone. Lowe was dan ook van mening dat er Down Under weinig behoefte was aan een cryptocurrency zoals de Libra.

Een volledig virtuele wereld

Ook de Japanse autoriteiten onderzochten de eventuele impact van de Libra, op het monetaire beleid en de financiële stabiliteit in het land van de rijzende zon. Onder andere de Bank van Japan, het Japanse Ministerie van Financiën en de Financial Service Agency, bekeken wat de mogelijke consequenties waren van zo’n grootschalig crypto-project op de Japanse wet- en regelgeving, de belastingheffingen en het nationale en internationale betalingsverkeer. De Japanse centrale bank zag de Libra in een aantal opzichten als een bedreiging voor het financiële systeem. De Libra verplaatste het geld namelijk naar een volledig virtuele wereld en daarmee was deze cryptocurrency compleet anders dan andere digitale betalingsvormen. Facebook was van plan om de prijs van zijn crypto-valuta te koppelen aan verschillende assets en traditionele valuta, zoals de Amerikaanse dollar en de euro. Hierdoor zou de social media-gigant willen voorkomen dat individuele landen invloed konden uitoefenen op de Libra.

Fysieke assets die de Libra ondersteunen

Haruhiko Kuroda van de Japanse centrale bank waarschuwde om de ontwikkelingen rondom de Libra goed in de gaten te houden. Wanneer gebruikers de Libra in de toekomst zouden aanschaffen, dan moesten die fondsen worden gebruikt voor de aankoop van fysieke assets, die de virtuele valuta ondersteunden (de Libra Reserve). Toen de Libra werd gepresenteerd, werd de Libra Reserve in de whitepaper omschreven als:

“Een verzameling van laag-volatiele activa, zoals bankdeposits, kortlopende staatsobligaties in valuta van stabiele en gerenommeerde banken.”

Dat zou dus kunnen betekenen dat wanneer een rekeninghouder bij een kleinere Japanse regionale bank geld zou opnemen en daarmee Libra zou aanschaffen, de Japanse bank geen enkele garantie had dat de exploitanten van de cryptocurrency, de reservefondsen op een later ogenblik weer opnieuw bij dezelfde bank zouden storten.

Koersschommelingen in combinatie met de uitstroom van deposito’s

Een dergelijke situatie zou kunnen leiden tot een stand van zaken, waarbij deposito’s naar de grote en machtige banken van Japan stromen. Wanneer de Libra de vraag naar kortlopende overheidseffecten (die de traditionele banken prefereren als onderpand voor hun hoge liquiditeit) zou stimuleren, dan zou de rente weleens een onverwachte duikvlucht kunnen nemen. Deze wilde koersschommelingen – in combinatie met de uitstroom van deposito’s van Japanse regionale banken – konden de stabiliteit van het financiële systeem in het Aziatische land volgens Kuroda wel degelijk schaden.

In veel Afrikaanse landen is het gebruik van cryptocurrency’s verboden

Een aantal Afrikaanse overheden staat zeer wantrouwend tegenover cryptocurrency’s zoals Bitcoin. Landen zoals Benin, Burkina Faso, Kameroen, Zimbabwe, Nigeria, Tanzania, Burundi en Ivoorkust, hebben het gebruik van crypto-coins op de een of andere manier aan banden gelegd of zelfs helemaal verboden. Met name beleidsmakers in Zimbabwe vinden dat virtuele valuta te grote veiligheidsrisico’s met zich meebrengen. De cryptocurrency’s zouden ongewild ongewenste activiteiten mogelijk maken, zoals het witwassen van geld en het financieren van terroristische Afrikaanse groeperingen. Daarnaast zou ook het innen van belastinggelden voor veel landen op het Afrikaanse continent te ingewikkeld worden. Ook crypto-hackers vormden volgens de Zimbabwaanse overheid een groot gevaar.

Contant geld binnen een informele economie

Aan de andere kant zijn er ook steeds meer Afrikaanse landen die wel positief staan tegenover een crypto-economie. Dat komt voor een deel omdat veel Afrikanen denken dat cryptocurrency’s juist een wapen in de strijd kunnen zijn, tegen corruptie binnen het Afrikaanse bedrijfsleven en de overheid. Veel landen op het Afrikaanse continent kampen met een zwakke nationale valuta, waardoor veel mensen open staan voor een alternatief financieel systeem. In de sub-Sahara (de landen ten zuiden van de Sahara) zijn ongeveer 350 miljoen volwassenen, die niet beschikken over een bankrekening en dat is zo’n 17% van de wereldbevolking. Uiteraard komt dat doordat de meeste van deze mensen een zeer laag inkomen hebben en de hoge vergoedingen die de banken vragen voor hun financiële dienstverlening, gewoonweg niet kunnen betalen. Dit wordt nog eens versterkt door de hoge werkloosheid, waardoor veel mensen hun brood moeten verdienen op een ‘informele’ manier. En binnen deze informele economie speelt contant geld de hoofdrol.

Bank-faillissementen en geldontwaarding

Veel Afrikanen hebben geen vertrouwen in financiële instellingen. Vooral in een land zoals Zimbabwe – dat een lange geschiedenis kent van bank-faillissementen en geldontwaarding – is dat het geval. Daarbij komt ook nog eens dat veel mensen in landen met een grote moslimbevolking zoals bijvoorbeeld Nigeria, Soedan, Tsjaad, Mali, Mauritanië, Benin en Burkina Faso geen gebruikmaken van de reguliere financiële dienstverlening, omdat dit niet strookt met hun religieuze opvattingen.

Waarom worden cryptocurrency’s gezien als gunstig voor ‘The Unbanked’?

Crypto-coins worden vaak gezien als gunstig voor mensen in derdewereldlanden in Azië, Afrika en Latijns-Amerika. Digitale valuta zoals de Libra zouden een positief effect kunnen hebben op consumenten en bedrijven in economieën die last hebben van een hoge inflatie, hoge rentetarieven en onstabiele wisselkoersen op de financiële markten. Cryptocurrency’s worden vooral gezien als oplossing voor veel problemen in ontwikkelingslanden, omdat met behulp van blockchaintechnologie financiële transacties beter kunnen worden beschermd en de privacy van mensen beter kan worden gewaarborgd. ‘The Unbanked‘ zijn mensen die niet de beschikking hebben over een bankrekening, waardoor zij niet kunnen deelnemen aan het normale alledaagse betalingsverkeer. Hierdoor zijn zij vaak genoodzaakt om gebruik te maken van alternatieve financiële dienstverlening.

55 miljoen Unbanked in de Verenigde Staten

Deze alternatieve dienstverlening is vaak minder veilig dan de dienstverlening bij reguliere banken en daardoor vallen ‘The Unbanked’ vaak ten prooi aan criminele activiteiten, zoals bijvoorbeeld cybercrime. Niet alleen in de derdewereldlanden zijn er veel mensen zonder bankrekening, maar ook in de Verenigde Staten. In de VS liepen er in 2019 zo’n 55 miljoen Unbanked of ‘Underbanked’ mensen rond. Dat is ongeveer 22% van alle Amerikaanse huishoudens. De Underbanked zijn mensen die wél beschikken over een bankrekening, maar géén gebruik kunnen maken van diensten en financiële producten, zoals creditcards en leningen voor bijvoorbeeld het afsluiten van een hypotheek.

Immigranten zonder bankrekening

Veel van de Unbanked of Underbanked in de Verenigde Staten zijn immigranten met lage inkomens en beschikken niet over het minimum bedrag dat nodig is, om een bankrekening bij een gewone retailbank te openen. Echter bestaat de meerderheid van de Unbanked of Underbanked uit mensen die in de Verenigde Staten geboren zijn. Voor sommige mensen is het gebrek aan een bankrekening een bewuste keuze. Zij hebben in het verleden wel een bankrekening gehad bij een reguliere bank, maar hebben er om een of andere reden voor gekozen, om alleen nog maar gebruik te maken van andersoortige financiële dienstverlening.

Grote financieel dienstverleners zijn niet geïnteresseerd in The Unbanked

Wereldwijd zijn er zo ongeveer 1.7 miljard mensen zonder bankrekening. Volgens financieel experts zouden globale cryptocurrency’s zoals de Libra ervoor kunnen zorgen dat alledaagse financiële producten, ook voor deze mensen bereikbaar worden. Volgens Facebook was het de bedoeling dat de Libra een globale betalingsmogelijkheid zou bieden, aan iedereen die daarvan gebruik wilde maken. Critici van de Libra zeiden daarop dat de leden van de Libra Association – zoals de financieel dienstverleners PayPal , Mastercard, Stripe en Visa – allesbehalve geïnteresseerd waren in het helpen van de Unbanked. Als deze bedrijven daadwerkelijk waren begaan met mensen zonder bankrekening, dan hadden zij allang producten ontwikkeld, die ook hen toegang zou geven tot de reguliere financiële dienstverlening.

 

Was de Libra eigenlijk wel een decentrale digitale valuta?

Veel mensen zagen de Libra niet als een gedecentraliseerd financieel systeem. De kans dat deze coin al onze data en privacygevoelige informatie nog verder zou centraliseren en uitbuiten was erg groot. Een bedrijf zoals Facebook is waarschijnlijk alleen maar geïnteresseerd, in manieren om al deze informatie nog efficiënter te kunnen gebruiken, om nog gerichter gepersonaliseerde advertenties te tonen. Facebook zoekt continu naar nieuwe manieren om het bestedingspatroon van consumenten en andere gedragspatronen nog beter in kaart te kunnen brengen. Het verhandelen van privégegevens aan de hoogste bieder heeft daarbij de hoogste prioriteit. Niet het helpen van de mensen zonder bankrekening.

Mobile money is een populaire betalingsmethode in Afrika

Libra was wellicht een prachtig idee wanneer je als doel hebt om nog meer gegevens van mensen te verzamelen, om nog meer geld te kunnen verdienen en wereldwijd nog meer macht te kunnen genereren. Maar wanneer je niet over een bankrekening beschikt, dan is het waarschijnlijk vele malen efficiënter om gebruik te maken van andere mogelijkheden, zoals een app voor mobiele betalingen. Deze apps worden meestal ondersteund door overheden, zijn vaak internationaal gereguleerd en respecteren de privacy van gebruikers over het algemeen beter dan dat Facebook dat doet. Vooral in Afrika wordt veel gebruikgemaakt van ‘mobile money‘, een mobiel betalingssysteem waarbij de accounts zijn ondergebracht bij een mobiele provider. De omzetting van contant geld in elektronische waarde en andersom, gebeurt pas bij de echte fysieke winkels. Alle transacties worden geautoriseerd en opgeslagen in real-time door middel van SMS. Naar verluidt heeft Mark Zuckerberg zich in Kenia laten inspireren door de manier waarop de Afrikanen mobile money in het dagelijkse leven gebruiken.

India is geen fan van cryptocurrency’s

Ook een land als India (de derde economie van Azië) was sceptisch over de Libra. De kans dat de Facebook-coin daar zou worden toegelaten was erg klein. De staatssecretaris van Economische Zaken Subhash Garg liet weten dat zowel de Indiase overheid als de Indiase centrale bank, sterke beperkingen hebben opgelegd op het handelen in alle digitale valuta. De financiële wetgeving in India laat het niet toe, dat banken digitale assets op een blockchainnetwerk uitvoeren. Daarom zou het voor Facebook waarschijnlijk onmogelijk zijn geweest om de Libra in het land te introduceren. Het aanbieden van bepaalde financiële diensten zoals het bijhouden van rekeningen, het registreren, verhandelen, afwikkelen en clearen van assets door middel van gedistribueerde grootboektechnologie, is simpelweg niet toegestaan. Ook het verstrekken van leningen tegen cryptocurrency’s is in India verboden.

Beter reguleren dan volledig verbieden

Ondanks de weerstand vanuit de Indiase bevolking tegen de beperkingen op het gebruik van cryptocurrency’s, lijkt de overheid vooralsnog standvastig in haar besluit om de coins in de ban te doen. India is een van de snelst groeiende economieën ter wereld en is een van de meest voortvarende landen, als het gaat om technologische innovaties. Technologiebedrijven hebben niet alleen gezorgd voor een snelle economische groei en veel banen gecreëerd, maar hebben ook een belangrijke bijdrage geleverd aan het verbeteren van het Indiase onderwijssysteem en de gezondheidszorg. Wanneer India negatief blijft staan ten opzichte van cryptocurrency’s, dan zou dat weleens slecht kunnen uitpakken voor de Indiase economie. Het land zou er dan wellicht ook beter aan doen om te kijken hoe digitale valuta op een degelijke manier kunnen worden gereguleerd, in plaats van ze volledig te verbieden.

De Libra en de Islamitische wereld

In het Midden-Oosten worden er op dit moment pilots opgezet, die zich onder andere richten op toepassingen voor de gezondheidszorg. Vooral in de Verenigde Arabische Emiraten (VAE) wordt veel met blockchaintechnologie geëxperimenteerd. Het Ministerie van Volksgezondheid (MOHAP) heeft een gedecentraliseerd grootboek opgezet voor het opslaan en delen van medische gegevens, om de veiligheid van datadistributie en data-integriteit beter te kunnen waarborgen. Hierdoor kan de uitwisseling van patiënteninformatie tussen artsen, apotheken en andere belanghebbenden efficiënter plaatsvinden. Een brede maatschappelijke adoptie van cryptocurrency’s in de Islamitische wereld zal voor een groot deel afhangen, van de mate waarin de digitale valuta ‘compliant’ zijn met de Sharia, de Islamitische wetgeving.

Crypto-coins die Sharia-compliant zijn

Op dit ogenblik zijn er drie grote crypto-coins die aan de Sharia-wetgeving voldoen: Lumens (XLM), OneGramCoin (OGC) en een stablecoin die is ontwikkeld door fintech-bedrijf X8 AG. Deze laatste crypto-munt is goedgekeurd en gecertificeerd door het Shariyah Review Bureau (SRB), dat onder de hoede van de Centrale Bank van Bahrain (CBB) opereert. Ook al zou de Libra hebben voldaan aan de Islamitische wetgeving, dan zou de coin in de Arabische wereld waarschijnlijk maar weinig kans van slagen hebben gehad. Ondanks de weerstand van veel Arabische landen tegen cryptocurrency’s, is er in de Golfregio toch ook een grote groep mensen die wél positief aankijkt, tegen de opkomst van digitale valuta. Volgens sommige Islamitische wetsgeleerden is de handel in cryptocurrency’s in principe precies hetzelfde als het overdragen van rechten. En rechtsoverdracht is volgens de Sharia legitiem. X8 AG is van plan om zijn digitale stablecoin verder uit te breiden in de Islamitische wereld. Volgens Francesca Greco, CEO van X8, is de coin gebaseerd op de technologie achter Ethereum en kan hij worden ondersteund door een aantal traditionele valuta en andere assets, zoals bijvoorbeeld goud.

Echte economische activiteit of ordinaire speculatie?

Greco denkt dat juist het Midden-Oosten zich zeer goed leent voor crypto-assets. Veel bedrijven in deze regio willen namelijk graag fungeren als knooppunt voor fintech en hebben daarvoor inmiddels ook een aantrekkelijke omgeving gecreëerd. X8 AG is van plan om een cryptohandelsbeurs te lanceren, die volledig in lijn is met de Sharia. En gezien de verschillende opvattingen binnen de Islamitische wereld, over wat wel en wat niet Sharia-compliant is, zal ook dat nog niet gemakkelijk zijn. Want het onderscheid tussen echte economische activiteit en ordinaire speculatie, is met digitale valuta niet eenvoudig te maken.

Dubai wil de eerste stad worden die volledig wordt aangedreven door blockchaintechnologie

De Verenigde Arabische Emiraten is een van de weinige Arabische landen die heeft aangegeven, dat ze echt werk willen gaan maken van blockchaintechnologie. Dubai heeft inmiddels een blockchain-strategie ontwikkeld die voornamelijk is toegespitst op stadsbeheer en de integratie van cryptocurrency’s. Sterker nog, Dubai heeft de ambitie om de allereerste stad ter wereld te worden, die volledig wordt aangedreven door blockchaintechnologie. Hierbij zal Dubai worden ondersteund door de overheid.

Onderscheid tussen blockchaintoepassingen en fintech

In de meeste Arabische landen heeft men een sterke voorkeur voor het betalen met contant geld. Daarnaast wordt er ook veelvuldig gebruikgemaakt van goud, dat wordt verruild tegen goederen en diensten. De Libra had een bedreiging kunnen vormen voor betalingen met de dollar, maar de kans dat de Facebook-coin de plaats had ingenomen van de VAE-dirham is minder voor de hand liggend. Binnen de Islamitische wereld wordt door de meeste landen een stikt onderscheidt gemaakt tussen blockchaintoepassingen en fintech. Landen zoals Jordanië, Koeweit, Libanon, Egypte en Saudi-Arabië zien wél mogelijkheden voor het gebruik van blockchainnetwerken, maar staan over het algemeen afwijzend tegenover alternatieve betalingsmogelijkheden met cryptocurrency’s.

Intensieve samenwerking met overheden en financieel toezichthouders wereldwijd

In een interview met de Nikkei Asian Review gaf Mark Zuckerberg toe dat Facebook veel te weinig heeft gedaan, om de privacy van zijn gebruikers te beschermen. Ook gaf hij toe dat er bij lange na niet genoeg is gedaan om beïnvloeding van de presidentsverkiezingen in 2016 te voorkomen. Zuckerberg begreep de zorgen ten aanzien van de plannen met de Libra en gaf daarom aan intensief te willen samenwerken met overheden en financieel toezichthouders wereldwijd. De introductie van de Libra moest volgens de CEO van Facebook op een zeer zorgvuldige manier gebeuren, zodat er uiteindelijk een sterke globale stabiele crypto-coin kon worden gelanceerd. Een munt die volledig compliant is met de wet- en regelgeving in de landen waar de munt wordt gebruikt.

Zonder vertrouwen, geen Libra

Zuckerberg zag de Libra naar eigen zeggen vooral als een manier om mensen in opkomende economieën te helpen, zodat ze konden deelnemen aan het financiële systeem. Hij vond dan ook dat overheden de Facebook-coin zeker niet moesten zien als een bedreiging, voor traditionele economische processen (en de Amerikaanse dollar). De Libra moest volgens hem vooral worden gezien als een nieuwe kans voor een hele generatie wereldwijd, om te kunnen profiteren van een eerlijke financiële digitale infrastructuur, waarbij iedereen ongeacht afkomst of locatie kon opklimmen op de sociaal-economische ladder. De Libra  – die in 2020 nog de nieuwe naam ‘Diem’ kreeg – zag uiteindelijk nooit het levenslicht. Het feit dat de Amerikaanse financieel toezichthouders weinig vertrouwen hadden in het project, zal daar grotendeels aan hebben bijgedragen.

 

Terug naar boven ↑

 

Bronnen:

Der Spiegel: Bundesregierung will Facebooks Libra nicht zulassen, Marcel Rosenbach

Euobserver.com: Germany adopts blockchain strategy and says no to Libra, Elena Sánchez Nicolás

Reuter.com: France, Germany blast  Facebook’s Libra, back public cryptocurrency,Francesco Guarascio

Forbes: The Real Threat from Facebook’s Libra Coin, Frances coppola

Bloomberg.com: ECB’s Coeure Says Libra-Like Stablecoins Could Challenge Dollar, Piotr Skolimowski

Financial Times: Central bank plans to create digital currencies receive backing

Quartz: Facebook’s Libra is spurring central banks’ interest in issuing cryptocurrency, Ephrat Livni

Interfax.ru: Er is geen afzonderlijke regeling voor Facebook-cryptocurrency in Rusland

Cointelegraph: Russia Will Not Introcuce Separate Regulation For Facebook’s Libra, Ana Alexandre

ABC Economía: De Spaanse Centrale Bank waarschuwt voor de cryptocurrency van Facebook: “Het kan de economie destabiliseren”, Laura Montero Carretero

Nikkei Asian Review: Zuckerberg wants Facebook to look before it leaps, Keiichi Murayama

Tellerreport.com: Why are authorities worried about the landing of Facebook and Google in banking?

South China Morning Post: Facebook’s Libra forcing China to step up plans for its own cryptocurrency, says central bank official, Frank Tang

The Sydney Morning Herald: Facebook currency ‘clearly a threat to big banks, finance sector, Colin Kruger en Clancy Yeates

 

Op de hoogte blijven van de ontwikkelingen op het gebied van blockchaintechnologie? Meld je dan nu aan voor de blogpost!