Ons huidige internet is een wereldwijd netwerk dat ons in staat stelt om heel efficiënt informatie met elkaar uit te wisselen. Als het echter gaat om de uitwisseling van waarde dan is het internet daar minder geschikt voor. Als je een document naar iemand anders stuurt, dan verzend je meestal een kopie van dat desbetreffende document. Dat is prima als het om een document met informatie gaat, maar als je geld naar iemand anders overmaakt of een transactie uitvoert met een eigendomscertificaat, dan is dat een heel ander verhaal. Blockchaintechnologie stroomlijnt het registreren en transporteren van waarde op een veilige manier.

Nodes en consensus

Een blockchain is opgebouwd uit een heleboel computers (de zogenaamde nodes) die met elkaar een decentraal gedistribueerd netwerk vormen. Al deze computers houden een kopie bij van een grote database en beheren deze database gezamenlijk. De transacties binnen het blockchainnetwerk zijn geëncrypteerd door middel van wiskundige formules. De computernodes moeten over alles wat er binnen het netwerk gebeurt overeenstemming bereiken. Dit noemen we consensus op de blockchain. Die overeenstemming binnen het netwerk gebeurt met behulp van een consensus algoritme. Steeds als alle nodes het met elkaar eens zijn over de geldigheid van een bepaalde transactie binnen het netwerk, dan wordt die transactie toegevoegd aan de database. Het frauderen met transacties wordt daardoor een stuk moeilijker, omdat alle computers beschikken over dezelfde informatie over die transacties.

Blockchain pilots van de Rijksoverheid in 3 rondes

Deze digitale infrastructuur waarbij alle data over het hele netwerk wordt verspreid, creëert een situatie waarbij geen enkel onbevoegd individu of onbevoegde organisatie een mogelijkheid heeft om informatie te vervalsen. Een wijziging van informatie zou immers moeten worden doorgevoerd op alle computernodes. Nieuwe technologieën zoals de blockchain zouden in principe de rol van derde partijen en tussenpersonen, op termijn overbodig kunnen maken. Met name dat gegeven maakt blockchaintechnologie heel interessant voor overheden. Vandaag de dag vervullen veel overheidsinstanties zowel de functie van databeheerder als de functie van ‘betrouwbare’ derde partij. Om goed te kunnen bepalen wat nu precies de kansen en bedreigingen zijn van deze disruptieve technologie, is de Rijksoverheid gestart met een aantal blockchaintesten. De pilots worden in drie rondes uitgevoerd en er zijn verschillende organisaties uit de publieke sector en de overheid bij betrokken.

Overheidstoepassingen voor identiteitsbeheer

Stilaan wordt duidelijk welke voordelen de blockchain zou kunnen bieden voor digitale processen in allerlei verschillende industrieën. Tegelijkertijd is er ook het besef dat de blockchain nog maar in de kinderschoenen staat en dat de ontwikkeling van decentrale gedistribueerde netwerken nog volop evalueert. Het is dan ook nog helemaal nog niet duidelijk hoe blockchains uiteindelijk echt gaan functioneren in de praktijk. Blockchaintoepassingen voor bedrijven en commerciële doeleinden zijn één ding, maar toepassingen voor overheidsdiensten zijn uiteraard een heel ander verhaal. Er wordt op dit moment wereldwijd geëxperimenteerd met blockchaintechnologie, dus het is dan ook geen optie voor Nederland om stil te blijven staan. Een land dat op dit moment veel blockchaintesten uitvoert is Zwitserland. Dit land doet onder andere onderzoek naar overheidstoepassingen voor identiteitsbeheer.

Hoe kan de dienstverlening efficiënter worden georganiseerd?

De blockchaintesten bij de Rijksoverheid namen allemaal ongeveer vijf maanden in beslag. Iedere deelnemende organisatie koos een proces of vorm van dienstverlening uit, die in aanmerking kwam voor modernisering of verbetering. Nadat de deelnemende organisaties goed in kaart hadden gebracht hoe deze diensten precies functioneren, werd er gekeken naar de problemen waar de diensten tegenaan liepen. De vraag: ‘Hoe kunnen we de dienstverlening efficiënter maken?’, stond daarbij centraal. Na het in kaart brengen van de huidige processen, werden de verschillende blockchainprojecten binnen de publieke sector gekoppeld aan de juiste technisch specialisten in het blockchain-veld.

Bedrijfsspecifieke cases

Door deze aanpak konden twee specifieke doelstellingen worden bevredigd. In de eerste plaats konden de deelnemende organisaties waardevolle kennis vergaren over de blockchaintechnologie en de eventuele maatschappelijke gevolgen ervan. Daarnaast werden er voor iedere organisatie bedrijfsspecifieke ‘use cases’ ontwikkeld. Deze eerste pilots hebben een zeer belangrijk hoofddoel. Ze richten zich in eerste instantie op het helder maken van allerlei zaken op het gebied van de techniek zelf, maar ook op vraagstukken die te maken hebben met ethiek en wetgeving. Pas als die zaken duidelijk zijn, kan blockchain-integratie binnen de Rijksoverheid verder worden doorontwikkeld.

Alleen relevante informatie wordt gedeeld

Een project dat in november 2016 werd afgerond is de pilot met digitale identiteit in samenwerking met het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) en de Rijksdienst voor Identiteitsgegevens (RvIG). Bij dit project was sprake van vier gebruikerstoepassingen van digitale identiteit en blockchaintechnologie. Eén daarvan was een test op het gebied van leeftijdscontrole bij de aankoop van producten zoals sigaretten en alcohol. Een groot voordeel van blockchain in combinatie met specifieke informatie over iemands digitale identiteit, is dat dergelijke informatie veel efficiënter kan worden gedeeld. De informatie wordt alleen gedeeld voor die specifieke toepassing. Hierdoor hebben burgers controle over welke data precies wordt gedeeld met wie. Een winkeleigenaar hoeft tenslotte alleen maar te weten dat de jongen of het meisje dat voor hem staat met een pakje peuken, ouder is dan 18 jaar. Met alle andere informatie die zichtbaar wordt bij het tonen van een legitimatiebewijs, heeft de retailer immers niets te maken. Voor deze en de andere drie praktijktoepassingen werden vervolgens decentrale gedistribueerde applicaties ontwikkeld.

HALT-straf

Een ander prototype voor blockchaintoepassingen richtte zich op de uitvoering van een gerechtelijke uitspraak van de jeugdrechtbank. Deze pilot werd ondersteund door het Ministerie van Justitie en Veiligheid. In ons land kunnen jeugdige delinquenten een zogenaamde HALT-straf krijgen voor kleine misdrijven. Een HALT-straf wordt vaak uitgevoerd in de vorm van een taakstraf. Als de straf eenmaal is uitgevoerd dan heeft de jeugdige crimineel in principe geen strafblad meer, dat gevolgen kan hebben voor zijn of haar baankansen in de toekomst. De blockchainexperts hebben tijdens deze pilot gekeken naar de mogelijkheden om de blockchain te gebruiken voor het registreren van de werkzaamheden, die door de delinquent zijn uitgevoerd in het kader van de taakstraf. Het toepassen van blockchaintechnologie voor dergelijke registraties roept een aantal belangrijke vragen op, ten aanzien van de wetgeving. Is het bijvoorbeeld wel wettelijk toegestaan om bepaalde informatie permanent op een decentraal gedistribueerd netwerk op te slaan? Het doel van een applicatie voor taakstraffen is tenslotte juist ervoor zorgen dat een minderjarige een straf kan ondergaan, zonder de rest van zijn of haar leven te worden achtervolgd door een strafblad.

Decentrale distributie van informatie omtrent strafzaken

Een andere pilot in samenwerking met het Ministerie van Justitie en Veiligheid richtte zich op het delen van informatie tussen de politie, de officier van justitie, de rechters en de advocaten van de beschuldigde, tijdens een rechtszaak. Hierbij werd gebruikgemaakt van de IT-systemen van het Ministerie van Justitie en Veiligheid. Eén van de belangrijkste vragen bij deze pilot was: ‘Kan blockchaintechnologie worden gebruikt voor het creëren van een logboek, waarin precies staat vermeld welke informatie op welke momenten, is gedeeld met wie?’. Als dat namelijk mogelijk is dan zouden in de toekomst situaties kunnen worden voorkomen, waarbij rechtszaken vertraging oplopen, omdat één van de betrokken partijen beweert bepaalde relevante informatie, nooit te hebben ontvangen. De blockchain functioneert dan in wezen als een veiligheidslaag bovenop de bestaande informatiesystemen, waarbij ‘vertrouwen’ decentraal wordt gedistribueerd.

Een andere rol voor de Algemene Rekenkamer

De Algemene Rekenkamer controleert jaarlijks ongeveer 240 miljard euro aan jaarlijkse uitgaven door de centrale overheid. Er wordt gecontroleerd of de administratie daarvan op orde is, maar ook of er daarbij voldaan is aan alle beleidsregels. De Algemene Rekenkamer is een onafhankelijk orgaan en controleert niet alleen of het Rijk doeltreffend en integer functioneert, maar toetst ook of de overheid aan haar internationale verplichtingen heeft voldaan. Ieder jaar ontvangt de Algemene Rekenkamer informatie van alle centrale overheidsorganisaties. Als de centrale overheid eenmaal aan de slag zou gaan met blockchaintechnologie voor het decentraal beheren van alle administratie, dan heeft dat wellicht grote consequenties voor de rol die de Algemene Rekenkamer op dit moment heeft.

Voorzien van real-time data

Decentrale gedistribueerde netwerken kunnen instellingen en organisaties namelijk voorzien van rechtstreekse ‘real-time’ data. Dat houdt dus automatisch in dat de Algemene Rekenkamer veel eerder in besluitvormingsprocessen kan ingrijpen, als er zaken niet goed gaan of niet in lijn zijn met het vooraf vastgesteld beleid. Ook kan er naderhand veel efficiënter worden gecontroleerd of er op de juiste manier aan de financiële verplichtingen is voldaan en of daarbij ook de wet-en regelgeving, op de correcte wijze is nageleefd. Deze controle van financiële regelgeving kan worden ingebouwd in een smart contract. De Algemene Rekenkamer denkt dat door blockchain-integratie er een taakwijziging zal plaatsvinden van een puur controlerende taak aan het einde van het jaar, naar een controlerende taak “on the spot”, waarbij het orgaan het hele jaar door direct kan ingrijpen, als er van de regels rondom een bepaald beleid wordt afgeweken.

Zorginstituut Nederland en de blockchain

Ook op het gebied van de gezondheidszorg zien we een aantal interessante ontwikkelingen. De Rijksoverheid werkt samen met het Zorginstituut Nederland aan een blockchainproject voor toepassingen in de zorg. Het Zorginstituut is een zelfstandig bestuursorgaan dat toezicht houdt op een aantal belangrijke zaken, zoals erop toezien dat Nederlandse burgers altijd verzekerd zijn van de noodzakelijke zorg. Dit is vastgelegd in de Zorgverzekeringswet (Zvw) en de Wet langdurige zorg (Wlz).

Specifieke regelingen en zorgtaken duidelijk vastleggen

Een van de pilots die zich focust op de medische sector draait om een fictieve bejaarde persoon die de zorg nodig heeft van verschillende zorgaanbieders. Ouderen zijn kwetsbaar en daarom moet goed worden vastgelegd wie welke actie onderneemt, als er sprake is van gezondheidsproblemen of acute noodsituaties. Op dit moment gebeurt dit nog op een informele manier. De wijze waarop actie moet worden ondernomen ligt dus niet altijd strak vastgelegd binnen bestaande informatiesystemen. Veel zorgaanbieders weten ook niet altijd precies wie de andere zorgaanbieders zijn en zijn vaak ook niet op de hoogte van specifieke regelingen,omtrent bepaalde zorgtaken ten aanzien van een persoon. Hier kan blockchaintechnologie een heleboel zaken sterk verbeteren. Het hele zorgproces kan veel beter in kaart worden gebracht.

Blockchain en het persoonsgebonden budget

Een andere toepassing richt zich op het persoonsgebonden budget (PGB), waarbij mensen met een beperking zelf in staat zijn om hun eigen zorg in te kopen. Het PGB-proces gaat gepaard met een heleboel administratieve rompslomp en de blockchain zou ook hier een en ander beter kunnen stroomlijnen. Mensen met een beperking hebben het vaak al moeilijk genoeg en zitten dan ook niet te wachten, op zaken die hun leven nog ingewikkelder maken. De gemeente Amsterdam doet mee aan een blockchain pilot in samenwerking met de Gideonsbende, de Sociale Verzekeringsbank, SIGRA en Per Saldo.

De Gideonsbende

De Gideonsbende is een collectief van Amsterdamse ambtenaren die hun collega’s graag een aantal vrije dagen wilden schenken, zodat zij die dagen konden benutten voor mantelzorgtaken. De leden van de Gideonsbende hebben vervolgens een soort van denktank georganiseerd, waarbij ze hun eigen ervaringen als mantelzorger delen met anderen. Met name het combineren van mantelzorg en werk staat daarbij centraal. Door deze openheid hopen de leden tot nieuwe inzichten en oplossingen te komen.

De Sociale Verzekeringsbank (SVB)

De SVB is verantwoordelijk voor de uitvoering van de sociale zekerheid in Nederland. Het gaat dan onder andere om de uitvoering van de Algemene Ouderdomswet (AOW), de Algemene Kinderbijslagwet (AKW), de uitvoering van de Algemene Nabestaandenwet (Anw) en de Aanvullende Inkomensvoorziening Ouderen (AIO). Ook is de SVB verantwoordelijk voor een deel van de uitvoering van taken, ten aanzien van het PGB. Het gaat dan bijvoorbeeld om taken zoals budgetbeheer van alle cliënten en het zorgdragen voor de betalingen aan de zorgverleners. Daarnaast neemt de SVB soms de salarisadministratie voor PGB-budgethouders voor haar rekening.

 

SIGRA

SIGRA is een collectief van organisaties die actief zijn op het gebied van zorg en welzijn in de regio van Amsterdam. Door intensieve samenwerking met andere welzijnsorganisaties streven zij naar meer samenhang, kwaliteit en efficiëntie binnen de gezondheidszorg. SIGRA maakt daarbij gebruik van een uitgebreid netwerk van enthousiaste vrijwilligers die allerlei ziekenhuizen, behandelcentra, zorgcentra en apotheken vertegenwoordigen.

 

Per Saldo

Per Saldo is een belangenvereniging van mensen met een PGB. Ze adviseert niet alleen op het gebied van allerlei verschillende regelingen, maar komt ook op voor de gezamenlijke belangen van de budgethouders. Daarnaast lobbyt Per Saldo in Den Haag en bij diverse instanties voor een betere positie van cliënten.

Managen van medische data

Het transparante karakter van decentrale gedistribueerde netwerken zorgt ervoor dat veel inzichtelijker kan worden gemaakt, wie welke taken en bevoegdheden heeft en wie niet. Dit zorgt niet alleen voor een situatie waarbij er veel betere zorg op maat kan worden geleverd, maar ook kan alle gevoelige data over een oudere of een patiënt veel beter en veiliger worden gedeeld, met alleen de bevoegde betrokken partijen. Het managen van medische data op blockchainnetwerken geeft patiënten en andere gebruikers van zorg veel meer controle, over de eigen persoonlijke gegevens. In plaats van dat er allerlei gevoelige data alle kanten opvliegt, kunnen mensen aan de hand van een dapp (decentrale applicatie) nu zelf bepalen, welke zorgaanbieder toegang mag hebben tot die informatie en welke zorgaanbieders die informatie in principe helemaal niet nodig hebben, om die specifieke zorg te kunnen leveren.

Automatische verificatie van identiteiten

De blockchain pilot in samenwerking met de gemeente Amsterdam liet zien dat blockchaintechnologie de PGB-processen efficiënter kan maken, omdat identiteiten automatisch kunnen worden geverifieerd. Hierdoor kunnen alle betrokken instanties vooraf worden erkend. Dat betekent dat er al vooraf kan worden gecontroleerd of de geldstromen op de correcte manier verlopen, in plaats van tijdens het PGB-proces. Een ander groot voordeel van blockchaintoepassingen voor het stoomlijnen van persoonsgebonden budgetten naast de efficiëntie en tijdsbesparing, is dat de cliënten zelf weer centraal komen te staan.

Subsidies voor het verwijderen van drugsafval

Bij de provincie Noord-Brabant loopt een pilot die zicht richt op de aanvraag van subsidies. Er werd gekozen voor een project voor het subsidiëren van een verantwoorde verwijdering van drugsafval. Door toepassing van blockchaintechnologie en smart contracts zou de tijd die nodig is voor de administratieve en financiële rompslomp, die gepaard gaat met de aanvraag van subsidies, teruggebracht kunnen worden van 13 weken naar slechts 13 minuten. En dat is natuurlijk een enorme tijdsbesparing. In de smart contracts worden alle criteria verwerkt voor het verkrijgen van de subsidies. Als dan vervolgens aan alle regels van het contract is voldaan, kan automatische toestemming worden verleend voor het verstrekken van de desbetreffende subsidie.

De Kamer van Koophandel en pop-up-bedrijven

Ook de Kamer van Koophandel doet mee aan een blockchain pilot. Bij deze test werd gekeken naar de eventuele voordelen van het oprichten van ’tijdelijke bedrijven’ op de blockchain. Dit zijn de zogenaamde ‘pop-up-bedrijven‘. Het draait daarbij om een concept waarbij een winkel, een restaurant, een bioscoop of een museum wordt geëxploiteerd op tijdelijke basis. Ook bij het opzetten van iedere tijdelijke onderneming moeten uiteraard veel zaken geregeld worden. Het registreren van een bedrijf, het openen van een zakelijke bankrekening en het bepalen van alle rechten en plichten die met de opstart van een bedrijf gemoeid zijn, zijn zaken die niet aan het toeval kunnen worden overgelaten en moeten dan dus ook nauwkeurig worden geregeld. Blockchain kan deze zaken op een zeer efficiënte manier stroomlijnen. Voor deze pilot werd een prototype van een pop-up-bedrijf ontwikkeld.

 

Registratie van registertegoeden bij het Kadaster

Het Kadaster houdt in opdracht van de overheid precies bij van wie welke registertegoeden zijn. Het gaat dan onder andere om onroerende zaken, en de daarop gevestigde rechten. Ze registreren alle gegevens over eigenaren en eigendomsrechten van bepaalde percelen. Niet alleen worden de eigendomsrechten van percelen geregistreerd, maar het Kadaster is ook verantwoordelijk voor de registratie van boten en schepen. Het gaat dan niet alleen om de registratie van beroepsvaartuigen, maar ook voor de registratie van zeiljachten en woonboten, kun je bij het Kadaster terecht. In het laatste geval zou het kunnen voorkomen dat er een hypotheek op de woonboot moet worden afgesloten. Een registratie daarvan is dan wettelijk verplicht.

Scheepsregistraties op de blockchain

De registraties van schepen worden vastgelegd in een openbaar scheepsregister. Een reder of eigenaar van een plezierjacht moet vandaag de dag verschillende documenten verzamelen, bij verschillende organisaties en bedrijven. Al deze documenten moeten bij het Kadaster worden aangeleverd. Het Kadaster moet vervolgens alle informatie handmatig controleren. Dat kost natuurlijk veel tijd en is een arbeidsintensief proces. Blockchaintechnologie kan dit hele proces efficiënter maken. Door deze decentrale gedistribueerde manier van registreren, hoeft de eigenaar van een schip in principe alleen maar een registratieformulier in te vullen. Hierna kan er een smart contract worden gecreëerd, waarin wordt bepaald welke partijen of personen gemachtigd zijn, om informatie aan de desbetreffende scheepsregistratie te mogen toevoegen. Het zou dan bijvoorbeeld kunnen gaan om de scheepsbouwer.

Overeenstemming over alle informatie binnen het blockchainnetwerk

Het grote voordeel van een registratie op de blockchain is dat het Kadaster niet meer alle documenten afzonderlijk en handmatig hoeft te controleren. In plaats daarvan volgt er een berichtgeving als bepaalde informatie van betrokken partijen niet in overeenstemming (consensus) is, met het smart contract. De samenwerking tussen de Rijksoverheid, de Technische Universiteit Delft en blockchainspecialisten, zal uiteindelijk moeten leiden tot een volledig decentraal en geautomatiseerd registratiesysteem voor onroerende goederen, kadastrale eigendommen, transportmiddelen en allerlei andere objecten.

De Raad voor Rechtsbijstand

Een andere blockchainproef loopt bij de Raad voor Rechtsbijstand. Deze organisatie regelt de gesubsidieerde rechtsbijstand. De Raad voor Rechtsbijstand kan een belangrijke rol spelen bij juridische problemen en adviseren op het gebied van wet- en regelgeving. Het kan dan bijvoorbeeld gaan om ontslagprocedures, echtscheidingen of conflicten met bepaalde instanties. De Raad voor Rechtsbijstand beschikt over een register van advocaten en juridisch specialisten op verschillende terreinen. Deze juridische dienstverleners kunnen worden gekoppeld aan mensen, die specifieke juridische ondersteuning hebben aangevraagd. Vandaag de dag moeten overal verschillende informatiebronnen worden aangeboord, om te controleren of de aangeleverde data en persoonsgegevens wel kloppen. Het kan dan bijvoorbeeld gaan om privacygevoelige informatie over het inkomen van de aanvrager van gesubsidieerde rechtsbijstand.

Blockchain en specifieke juridische ondersteuning

Een juridisch dienstverlener kan niet onbeperkt werk blijven verrichten voor de Raad voor Rechtsbijstand. Hij of zij zal zijn of haar diensten aanbieden, totdat de vooraf bepaalde duur van de rechtsbijstand is verstreken. De blockchainproef bij de Raad voor Rechtsbijstand richt zich dus voornamelijk op de aanvraag van specifieke juridische ondersteuning. Blockchaintechnologie kan een platform bieden voor een decentraal gedistribueerd netwerk met een register van beschikbare advocaten, die ingezet kunnen worden bij juridische zaken die precies aansluiten op het rechtsgebied, van de desbetreffende advocaat.

Slimmer innen van belastingen

Het innen van belastingen is één van de belangrijkste elementen van onze maatschappij. Hierdoor hebben we in ons land goed onderwijs, rijden we veilig over goed onderhouden wegen, blijft onze leefomgeving vrij van troep en kunnen we relatief veilig over straat. Zonder belastinggeld zou ons koude kikkerlandje er heel anders uitzien. Echter betaalt niemand graag belasting en zien we het als een noodzakelijk kwaad. Het Nederlandse belastingstelsel zit best ingewikkeld in elkaar. Het huidige systeem voor het innen van inkomstenbelasting en het herverdelen van belastinggeld is erg complex. Bij dit proces zijn meer dan 600 organisaties betrokken, waarvan meerdere organisaties over exact dezelfde informatie beschikken. Het kan dan bijvoorbeeld gaan om identieke financiële informatie.

Stroomlijnen van belastinggeld

De blockchain pilot waar ook de Belastingdienst aan meewerkt, focust zich op het stroomlijnen van belastinginkomsten. Zodra belastinggeld is ingehouden van het salaris van een werknemer, dan kan dat geld door middel van blockchaintechnologie direct worden herverdeeld. De voorwaarden voor inning en herverdeling kunnen dan worden vastgelegd in een smart contract, dat wordt uitgevoerd op het decentrale gedistribueerde netwerk. Hierbij wordt gebruikgemaakt van een dossier waarin alle data door de desbetreffende werknemer zelf kan worden beheerd. Dat houdt dus in dat burgers veel meer controle krijgen over wie allemaal toegang heeft tot allerlei soorten gevoelige data. Het distribueren van data via een blockchain zou de overheid ieder jaar vele miljarden kunnen besparen. Het loont dus de moeite om ook op deze pilot verder voort te borduren.

Veilig vervoeren van chemisch afval

Een andere interessante blockchain pilot is de proef waarbij de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) betrokken is. Deze organisatie is een agentschap van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Dit ministerie houdt zich bezig met veiligheid, zekerheid en vertrouwen in de transportsector, maar ook op het gebied van infrastructuur, milieu en wonen, speelt dit ministerie een hele belangrijke rol. Het vervoeren van giftig afval is iets dat zeer zorgvuldig moet gebeuren. Onder giftig afval kunnen we heel erg veel verschillende stoffen garen. Het kan gaan om licht giftige stoffen die vaak voortkomen uit ons huishoudelijke afval, maar het kan ook gaan om zwaar en zeer gevaarlijk chemisch afval dat we vaak tegenkomen in de industrie. Het betreft dan meestal levensbedreigende gasvormige, vloeibare of opgeloste afvalstoffen.

Ingewikkelde procedures

De omgang met deze stoffen en dus ook het vervoer ervan is aan strenge regels gebonden. Het vervoeren van giftig afval vanuit Nederland naar een ander land binnen de Europese Unie, moet verlopen volgens ingewikkelde procedures, waar veel verschillende belanghebbenden bij betrokken zijn. Het kan dan bijvoorbeeld gaan om de afvalproducent, het bedrijf dat het giftige afval gaat neutraliseren, maar ook om de burgemeesters van de plaatsen waar het afvaltransport doorheen gaat. Op dit moment (februari 2018) is de hele procedure voor het transport van giftig afval erg complex en brengt het erg veel administratie met zich mee. Meestal voeren alle partijen hun eigen afzonderlijk administratie.

Voldoen aan alle criteria van het smart contract

Tijdens de blockchain pilot heroverweegt de Inspectie Leefomgeving en Transport het hele transportproces. Alle informatie over de aard van het giftige afval, de plaatsen waar het afval doorheen moet, de wet- en regelgeving ten aanzien van de desbetreffende afvalstoffen en de criteria voor het transport, kan decentraal worden gedistribueerd. De goedkeuring voor het transport kan vervolgens worden geautomatiseerd met een smart contract, waarin alle criteria voor het transport zijn verweven. Pas als aan alle voorwaarden voor een veilig transport is voldaan, kan het transport op poten worden gezet.

Aanbevelingen voor de ontwikkeling van blockchaintechnologie in Nederland

Het team onder leiding van Marloes Pomp en Koen Hartog dat belast is met de blockchain pilots van de Rijksoverheid, is ervan overtuigd dat Nederland meer tijd en geld zou moeten investeren in de ontwikkeling van blockchaintechnologie. De blockchain heeft namelijk de potentie om de manier waarop de publieke administratie wordt gevoerd veel beter te organiseren. Als Nederland de ontwikkeling van decentrale gedistribueerde netwerken wil kunnen bijbenen, dan zijn er een aantal zaken die goed moeten worden opgepakt. In de eerste plaats moet de Rijksoverheid goed kijken naar de landen om ons heen. Landen zoals het Verenigd Koninkrijk, Zwitserland, Estland en Dubai lopen voorop als het gaat om blockchaintechnologie. De overheden van deze landen werken dan ook intensief samen met blockchainontwikkelaars en universiteiten. Vooral Zwitserland voert een aantal interessante pilots uit die zich richten op toepassingen voor digitale identificatiedoeleinden voor de Zwitserse overheid.

Lering trekken uit zowel de positieve als de negatieve bevindingen

Ook Nederland zou een stevige visie moeten ontwikkelen voor decentrale gedistribueerde overheidstoepassingen. Niet alleen een duidelijke visie ten aanzien van overheidstoepassingen voor digitale identiteit, maar ook voor de registratie van eigendommen en het veilig beheren van de alsmaar groeiende hoeveelheid data. Decentrale gedistribueerde data management maakt het beheer van belangrijke en privacygevoelige data niet alleen efficiënter, maar ook veel veiliger. Dat komt uiteraard doordat al deze data niet meer afhankelijk is van “centrale” systemen. De kwetsbaarheid van data kan dus sterk worden verkleind. Alle resultaten van blockchainprojecten zouden zo breed mogelijk moeten worden gedeeld. Niet alleen de positieve resultaten, maar ook de negatieve resultaten. Hierdoor ontstaat uiteraard een veel reëler en betrouwbaarder beeld van alle bevindingen.

 

Allerlei soorten autonome processen

Rome is niet op één dag gebouwd en ook de blockchaintechnologie zal niet van de één op andere dag klaar zijn, om op grote schaal binnen onze samenleving te worden geïntegreerd. Daarvoor is de blockchain met zijn decentrale toepassingen nog veel te complex. Er zijn een heleboel redenen te bedenken waarom de blockchain onze economie zou kunnen versterken, maar er zijn ook een heleboel vraagstukken waarbij blockchain-integratie juist helemaal niet zo positief kan uitpakken voor onze maatschappij. Naast het ontwikkelen van deze techniek waarbij heel veel ruimte ontstaat voor allerlei soorten autonome processen (processen waarbij menselijk handelen veelal niet meer noodzakelijk is), zal dan ook heel goed moeten worden nagedacht over de maatschappelijke impact van blockchain.

 

Samenwerkingsverband van grote bedrijven

Het is daarom van groot belang dat Nederland een team samenstelt waarin alle specialismen op het gebied van blockchaintechnologie zijn vertegenwoordigd. Een team dat namens onze overheid allerlei blockchainprojecten coördineert en intensief samenwerkt met andere overheden, universiteiten, onderzoeksinstituten en organisaties uit allerlei verschillende industrieën. Er zijn inmiddels al in veel verschillende sectoren samenwerkingsverbanden opgezet, die zich focussen op blockchain-integratie binnen hun eigen bedrijfstak. Het gaat dan onder andere om samenwerkingsverbanden tussen banken, grote bedrijven zoals Philips, universiteiten zoals de TU Eindhoven, het Blockchain Competence Center en de Brightlands Smart Service Campus in het Limburgse Heerlen. Een Nederlands blockchain team kan een belangrijke rol spelen bij de coördinatie van al deze partijen, om de technologische ontwikkelingen vooruit te helpen.

Blockchain als veilige en efficiënte digitale infrastructuur voor overheidstoepassingen

Als alle blockchain-ontwikkelingen ten aanzien van de overheid langs elkaar heen lopen, is dat niet erg efficiënt. Daarom moeten overheidsorganisaties die deelnemen aan allerlei verschillende projecten, in principe hetzelfde doel nastreven: blockchain als veilige en efficiënte digitale infrastructuur voor overheidstoepassingen op grote schaal. Een blockchainteam zou eigenlijk de helft van de tijd aan eigen blockchainprojecten moeten besteden en de andere helft van de tijd aan projecten van andere ontwikkelaars. Dit is de meest ideale manier voor blockchainspecialisten om van elkaar te leren. Het gaat daarbij niet alleen om kennis omtrent succesvolle ontwikkelingen, maar ook het leren van elkaars fouten is essentieel. Een ander belangrijk element is het ontwerpen van regels en standaarden voor blockchain-code, die wordt gecreëerd met behulp van overheidsfinanciering. Deze code zou in principe volledig open source en dus voor iedereen toegankelijk moeten zijn.

Kortlopende kleine blockchain-experimenten

Daarnaast is het belangrijk om allerlei soorten innovatieve bedrijven te betrekken bij de ontwikkeling van blockchaintoepassingen voor de publieke sector. Dus niet louter en alleen grote IT-bedrijven en adviesbureaus. Het is vandaag de dag voor startups nog erg lastig om met de overheid samen te werken, omdat deze kleine ondernemingen niet genoeg tijd en geld hebben, voor alle noodzakelijke administratieve procedures. Blockchain staat nog maar in de kinderschoenen en het is dan ook niet verstandig om nu hele ingewikkelde en langlopende blockchain pilots te ontwikkelen. Het is beter om eerst zoveel mogelijk te investeren in kennis ten aanzien van de blockchaintechniek en aan de hand daarvan kortlopende kleine blockchain-experimenten uit te voeren. Op basis van de resultaten van deze proeven en de nieuw opgedane kennis, kunnen dan weer volgende stappen worden gezet.

Blockchain laboratorium

Het ICTU is een onafhankelijke advies- en projectenorganisatie binnen de Nederlandse overheid en doet onderzoek naar de mogelijkheden van blockchaintechnologie. De belangrijkste doelstelling van het ICTU is het vooruithelpen van de overheid bij maatschappelijke kwesties, door middel van informatietechnologie. Een lab dat gespecialiseerd is in blockchain stelt ontwikkelaars van decentrale gedistribueerde toepassingen en overheidsorganisaties in staat, om experimentele blockchaintoepassingen snel om te zetten in prototypes, die kunnen worden uitgevoerd in een veilige en betrouwbare digitale infrastructuur. Ook de TU Delft doet op dit moment veel onderzoek naar decentrale gedistribueerde netwerken.

Intensieve samenwerking tussen de overheid en studenten

De overheid moet investeren in onderwijsprogramma’s die zich richten op blockchaintoepassingen voor de verschillende specifieke bedrijfstakken. Daarnaast moet de overheid intensief samenwerken met studenten en participeren in blockchain hackatons. Juist deze evenementen zijn een melting pot van kennis over blockchainnetwerken, decentrale gedistribueerde applicaties en digitale betalingseenheden.

 

Kijk voor meer informatie op de website van ICTU. Dit is een onafhankelijke advies- en projectenorganisatie binnen de overheid. Deze organisatie helpt de overheid bij maatschappelijke vraagstukken op het gebied van ICT.

 

Op de hoogte blijven van de ontwikkelingen op het gebied van blockchaintechnologie? Meld je dan nu aan voor de blogpost!