Wat gaat er veranderen door de nieuwe Europese auteursrechtenwetgeving?
Copyright en internet, het blijft een lastige combinatie. Voor producenten van content zoals muziek, films of boeken is het erg zuur wanneer hun materiaal wordt gebruikt zonder dat daar een financiële vergoeding tegenover staat. Daarom worden er op dit moment een aantal ingrijpende maatregelen genomen, om het auteursrecht dat op bepaalde content rust beter te gaan beschermen. Het Europees Parlement, de Raad van Europa en de Europese Commissie hebben inmiddels overeenstemming bereikt over een nieuwe Europese auteursrechtenwetgeving.
Wat zijn de gevolgen van de nieuwe copyright-wetgeving?
Hoe de nieuwe auteursrechtenwetgeving er precies uit gaat zien is vooralsnog niet helemaal duidelijk. Dat de nieuwe wetgeving grote gevolgen kan hebben voor (online) contentontwikkelaars lijkt onontkoombaar. De nieuwe auteursrichtlijn artikel 13 is volgens velen een regelrechte bedreiging voor het vrije internet. Volgens anderen (met name schrijvers, filmproducenten, uitgevers en muzikanten zoals singer/songwriters, werd het hoog tijd voor een aanpassing van de wet. Zij balen ervan dat ze doorlopend een heleboel inkomsten mislopen, door “oneigenlijk” gebruik van materiaal waarvoor zij hard hebben gewerkt.
Social media platformen worden gedwongen om licenties af te sluiten voor geüpload materiaal
Volgens de nieuwe auteursrechtenwetgeving moeten auteurs van content, makers van video’s en muzikanten evenredig worden betaald, wanneer hun content wordt gebruikt op het internet. Dat houdt in dat grote platformen zoals YouTube, Facebook en Instagram direct aansprakelijk zijn, indien zij content toestaan waarop auteursrechten of naburige rechten rusten. Door de Europese maatregelen worden deze platformen min of meer gedwongen, om licenties af te sluiten voor de vertoning van het bijna al het geüploade materiaal. Dit levert voor de sociale media platformen een zeer ingewikkelde situatie op.
De auteursrechtenwetgeving creëert een onmogelijke situatie voor mediaplatforms
Wanneer gebruikers van deze platformen content willen uploaden waarop auteursrechten rusten, dan moeten de desbetreffende platformen de toestemming voor het gebruik van het materiaal zelf regelen. Dat houdt in dat ze met heel veel verschillende partijen afspraken moeten maken en licenties moeten afsluiten, waardoor de originele ontwikkelaars van content kunnen worden betaald. En dat zorgt gezien de enorme hoeveelheid materiaal natuurlijk voor een bijna onmogelijke situatie.
Automatische filters voor het weren van materiaal
De platformen zijn voortaan verantwoordelijk voor alles wat hun gebruikers op internet aanbieden. Het is vrijwel onmogelijk om van al het geüploade materiaal te bepalen of er auteursrechten op rusten of niet. Het achterhalen van alle rechten is zelfs voor de grootste sociale netwerken onbegonnen werk. Om de risico’s van hoge schadeclaims te voorkomen, zullen deze platformen besluiten om “onzeker’ materiaal automatisch te weren. Zij zullen daarvoor waarschijnlijk geautomatiseerde filters gaan ontwikkelen, die kunnen bepalen of het materiaal wel of niet geschikt is voor upload.
In bepaalde situaties is het auteursrecht niet van toepassing
Het ontwikkelen van automatische filters die copyright van specifieke content als zodanig kunnen herkennen, is wellicht helemaal niet mogelijk. Auteursrecht is namelijk een heel erg grijs gebied. Er is vaak niet zomaar te bepalen of iets onder het auteursrecht valt of volledig rechtenvrij is. In bepaalde gevallen zijn er uitzonderingsregels en mag content zonder toestemming of een licentie worden gebruikt, omdat het een specifiek doel dient. Zo kan er bijvoorbeeld sprake zijn van een zogenaamde “parodie-exeptie”.
Maatschappelijk of educatief belang
Het internet staat bol van karikaturen, cartoons en parodieën, die de originele content op de hak nemen. Deze uitingen worden niet gezien als inbreuk op het oorspronkelijk beschermde werk. Parodieën worden maatschappelijk belangrijk gevonden, omdat zij vaak maatschappelijke misstanden en onrecht aan de kaak stellen, op een luchtige manier. Content die wordt gebruikt om bepaalde zaken te bekritiseren mag dan ook in veel gevallen zonder toestemming worden gebruikt. Ook content die wordt gebruikt voor educatieve doeleinden en materiaal dat wordt gebruikt om dingen uit te leggen, is in bepaalde situaties rechtenvrij.
Verandering van het medialandschap
Het zal erg lastig worden om software (filters) te ontwikkelen die exact kunnen bepalen of geüploade content voldoet aan de eerder genoemde uitzonderingsregels. Tegenstanders van de nieuwe auteursrechtenwetgeving denken dat dergelijke software, heel veel content onterecht zal aanmerken als content die niet rechtenvrij is. En dat betekent dat heel veel creatieve uitingen niet meer op het internet zullen verschijnen. Hoe die ontwikkeling het online medialandschap gaat beïnvloeden is nog maar moeilijk te voorspellen, maar dat de wijze waarop content wordt gedistribueerd drastisch gaat veranderen lijkt onvermijdelijk.
Welke artikelen bevat de nieuwe auteursrechtenwetgeving?
Hoe de auteursrecht-richtlijn er precies uit gaat zien is op dit ogenblik (februari 2019) nog niet helemaal duidelijk. De wet bevat twee belangrijke artikelen:
- Artikel 11: de linktaks
- Artikel 13: het uploadfilter
Wat is artikel 11 en wat zijn de gevolgen voor contentontwikkelaars en contentdistributeurs?
Artikel 11 heeft vooral betrekking op journalistieke platformen en nieuwskanalen. Dit omstreden artikel bevat onder andere de zogenaamde “linktaks” die ervoor zorgt dat het illegaal wordt om door te linken naar nieuwsberichten (perspublicaties of andersoortige content), die op een bepaalde website worden aangeboden. Artikel 11 houdt dan ook in dat iedereen die naar die specifieke berichten wil verwijzen met een klein stukje van de originele tekst, daarvoor moet gaan betalen.
Gevolgen voor het vrije internet
Wanneer een dergelijke “linkbelasting” inderdaad zou worden ingevoerd, dan mogen teksten niet zomaar meer worden overgenomen en met een link op de eigen website worden geplaatst. Een copyright-maatregel zoals in artikel 11 wordt omschreven zou het huidige online medialandschap dan ook compleet veranderen. Volgens veel tegenstanders heeft dat onvermijdelijk serieuze gevolgen voor het vrije internet. Hoe artikel 11 in de praktijk precies zou moeten worden vormgegeven (als dit überhaupt al mogelijk is) is nog volstrekt onduidelijk.
Wat is artikel 13 en wat zijn de gevolgen voor contentontwikkelaars en contentdistributeurs?
Artikel 13 draait om het zogenaamde uploadfilter. De nieuwe auteursrechtenwetgeving maakt mediaplatformen direct aansprakelijk voor auteursrechtenschendingen. Dat houdt in dat van al het geüploade materiaal exact duidelijk moet zijn dat er geen copyright op rust of dat er voor het gebruik van dat materiaal aan de originele makers is betaald. Voor de financiële afwikkeling moeten voortaan licenties worden afgesloten. Wanneer er geen licentie is afgesloten en er toch inbreuk wordt gemaakt op de auteursrechten die door gebruikers op de platformen worden geüpload, dan kan dat grote gevolgen hebben voor de grote technologie bedrijven zoals Facebook en Google.
Controleren op de aanwezigheid van auteursrechten
Een copyrightfilter zou daarom eerst alle content vooraf moeten controleren op de aanwezigheid van auteursrechten. Het filter moet vervolgens het illegale materiaal (content zonder licentie) vervolgens direct verwijderen. Of er inderdaad een uploadfilter kan worden ontwikkeld dat in staat is om precies te kunnen bepalen, wanneer iets auteursrechtelijk is beschermd of niet, is dus nog maar zeer de vraag.
Staat het vrije internet op de tocht?
Veel tegenstanders van de nieuwe copyright-regels vrezen dat het vrije internet op de tocht komt te staan door artikel 11 en artikel 13. Dat komt voornamelijk omdat de grote technologiebedrijven en sociale media platformen volledig gaan bepalen wat nog online wordt gepubliceerd en wat niet. Als dat gebeurt dan is er natuurlijk sprake van een hoge mate van censuur en dat vormt zeker een bedreiging voor het vrije internet. Aan de andere kant is er wel degelijk iets te zeggen voor een eerlijker beloningssysteem voor producenten van auteursrechtelijk beschermd materiaal. Maar hoe gaan het vrije internet en een eerlijke contentdistributie hand in hand samen?
Bieden blockchain-applicaties nieuwe mogelijkheden voor het registreren van auteursrechten en andere intellectuele eigendommen?
Mensen binnen entertainmentindustrie zijn wel enthousiast over de plannen van Europa en vinden dat het afsluiten van licenties voor het afnemen van content, gewoon onderdeel moet zijn van gezonde online businessmodellen. Blockchain-applicaties zouden wellicht een oplossing kunnen bieden bij de invoering van de nieuwe auteursrechtenwetgeving. Eigendomsrechten kunnen worden geregistreerd binnen decentraal gedistribueerde grootboeken en worden voorzien van een tijdstempel. Hierdoor is het voor iedereen duidelijk wie de maker is van bepaalde content. Ook de plaats en de datum waarop het materiaal is geproduceerd kunnen op de blockchain worden gepubliceerd. De vastgelegde eigendomsrechten kunnen op moment niet meer met terugwerkende kracht ongedaan worden gemaakt.
Monitoren van online gebruik van materiaal
Wanneer blockchaintechnologie wordt toegepast voor de bescherming van auteursrechten, dan kan in principe alle twijfel over het intellectueel eigendom worden voorkomen. Blokketens kunnen ook worden gebruikt voor het opsporen van beschermd materiaal dat online onrechtmatig wordt gebruikt. Met name dit laatste aspect is erg interessant, want wanneer het gebruik van beschermde content kan worden gemonitord, dan houdt dat ook in dat het eenvoudiger wordt om licenties voor het materiaal wereldwijd te kunnen distribueren. Door een koppeling van blockchaintechnologie met het internet kunnen nieuwe businessmodellen worden ontwikkeld, voor de financiële afwikkeling bij het online gebruik van materiaal en het bijhouden van bijvoorbeeld royalty’s.
Snel en nauwkeurig vastleggen van eigendomsrechten en handelsmerk
Een decentraal digitaal ecosysteem voor de registratie van intellectueel eigendom kan het hele proces voor de aanvraag van patenten een heel stuk efficiënter organiseren. De verificatie van de geregistreerde informatie kan met blockchaintechnologie snel en nauwkeurig plaatsvinden. Hierdoor kunnen de wachttijden voor het toekennen van eigendomsrechten of het vastleggen van een handelsmerk sterk worden gereduceerd. Dit is niet alleen praktisch voor contentontwikkelaars, maar zeker ook voor bedrijven en overheidsorganisaties, die daardoor veel sneller kunnen innoveren! Of blockchaintechnologie in de toekomst ook daadwerkelijk op deze manier kan worden ingezet, voor het bepalen van de auteursrechten en de online distributie van online content is nog niet duidelijk, maar het idee is zeker interessant.
Bronnen:
Europees Parlement (Liaisonbureau in Nederland)
Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendo (BOIP)
Op de hoogte blijven van de ontwikkelingen op het gebied van blockchaintechnologie? Meld je dan nu aan voor de blogpost!